اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟

اختیار خرید
اختیار خرید (Call Option) یکی از انواع ابزار های مشتقه مالی است و توافقی است که به سرمایهگذار این حق (امّا نه تعهّد) را میدهد که سهام، اوراق مشارکت، کالا یا هر وسیله دیگری را با یک قیمت مشخص (strike price) و در یک زمان مشخص (expiration یا time to maturity) خریداری نماید.
به عبارتی در این نوع قرارداد، شما به جای این که سهم (یا هر دارایی دیگری) را خریداری کنید تا در آینده (مثلا 3 ماه دیگر) قیمت آن رشد کند، مبلغ بسیار کمتری را پرداخت می کنید و این حق یا اختیار به شما داده می شود که در تاریخ مشخصی در آینده (مثلا 3 ماه دیگر) سهم را به مبلغی که الان توافق شده خریداری کنید. البته این قرار داد، اختیار است، یعنی شما ملزم به خرید نیستید و می توانید فقط در صورتی قرارداد را اجرایی کنید که سهم شما گرانتر از مبلغ توافق شده باشد.
این اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ معاملات بسیار پر ریسک محسوب می شوند، چرا که نوسانات شدیدتری نسبت به دارایی اصلی (underlying asset) دارند ولی از طرفی سرمایه کمتری برای سرمایه گذاری نیاز است.
توضیحات مدیرمالی در مورد اختیارخرید
به خاطر بسپارید که گزینه اختیار خرید این حق را به شما میدهد تا دارایی را بخرید. شما از داشتن یک اختیار خرید زمانی سود میبرید که قیمت دارایی در بازار افزایش پیدا کند.
فرض کنید شرکت اخیراً اختیارخریدی به شما هدیه داده و آن اختیار خرید به شما اجازه میدهد چهل روز آینده ۱۰۰۰ سهم شرکت را به قیمت ۵۸۰ تومان بخرید. فرض کنید قیمت فعلی سهام در بازار ۵۰۰ تومان است. اگر در روز موعود قیمت سهام بیشتر از ۵۸۰ تومان باشد، شما از اختیارخرید خود استفاده میکنید و با پرداخت ۵۸۰۰۰۰ تومان مالک ۱۰۰۰ سهم شرکت میشود و با فروش آنها در بورس، سود میکنید؛ اما اگر در روز موعود قیمت سهام کمتر از ۵۸۰ تومان باشد، استفاده از اختیارخرید کار عاقلانهای نیست و شما مجبورید از اختیار خرید خود صرفنظر کنید.
آشنایی با مفاهیم اساسی اختیار معامله در قالب 10 سوال
(این محتوای آموزشی توسط پایگاه خبری بورس کالای ایران (کالاخبر) تهیه و به صورت پراکنده منتشر شده است و دنیای زعفران، صرفا آن را تجمیع، بازتنظیم و جهت استفاده مخاطبان به صورت یکجا در اختیار قرار می دهد)
خلاصه:
آموزش (گام اول)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟
قرارداد اختیار معامله یکی از انواع اوراق اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ مشتقه است. در دست داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه کارکرد قراردادهای اختیار معامله به افراد کمک میکند تا بتوانند به درستی وارد این معاملات شوند و با ریسکها و مزایای آن آشنا شوند. قرارداد اختیار معامله، نوعی قرارداد است که در آن خریدار این حق را پیدا میکند که مقدار مشخصی از دارایی پایه را با مبلغ معین در زمان مشخصی در آینده از فروشنده خریداری کند و یا به او بفروشد. به عبارت دیگر خریدار، اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ حق خرید و یا فروش دارایی پایه را از فروشنده خریداری میکند.
با این تعریف ممکن است این سوال مطرح شود که تفاوت قرارداد اختیار معامله با قرارداد آتی چیست؟
در قرارداد آتی اگر کسی کالایی را خریداری کند و تا سررسید قرارداد موقعیت خود را نگه دارد، متعهد به ایفای تعهدات خود بوده و در سررسید میبایست مبلغ ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نموده و دارایی را تحویل بگیرد. اما قرارداد اختیار معامله، برای خریدار اجباری اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ در پی ندارد، خریدار میتواند در صورت تمایل از حق خرید و یا فروش خود استفاده نماید و به همین علت است که به این معاملات اختیار میگویند.
آموزش (گام دوم)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟
در یادداشت قبل با مفهوم قراردادهای اختیار معامله آشنا شدیم، در بخشهای بعدی به توضیح انواع اختیار معامله خواهیم پرداخت. اختیار معامله ها به دو نوع کلی، اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم میشوند که در این قسمت به توضیح اختیار خرید میپردازیم؛
اختیار خرید: این نوع اختیار معامله به خریدار این حق را میدهد که مقدار مشخص از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و به قیمتی معین خریداری نماید. در واقع اختیار خرید این حق را به خریدار میدهد تا دارایی را در صورت تمایل در سررسید قرارداد، خریداری کند.
به طور مثال فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز به زعفران دارد و پیش بینی اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ میکند که برای فروردین ماه روند قیمت ها افزایشی باشد. برای مثال قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان است و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، میتواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به عبارت دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت میکند و این حق را برای خود قائل میشود که در سررسید، چنانچه قیمت بازار نقدی به طور مثال به ۱۳۸۰۰ تومان برسد، از حق خود برای خرید زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده کند.
آموزش (گام سوم( انواع اختیار معامله؛ اختیار فروش چیست؟
اختیار فروش
این نوع اختیار معامله به خریدار خود این اجازه را میدهد که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و با قیمتی معین به فروشنده اختیار معامله بفروشد. در واقع اختیار فروش به خریدار آن، حق فروش دارایی را میدهد.
در ادامه با ذکر یک مثال به توضیح نحوه کارکرد آن میپردازیم.
فرض کنید کشاورزی قصد دارد تا برای فروردین ماه ۹۸ محصول زعفران خود را به فروش رساند و نگران است تا در زمان فروش، قیمت زعفران کاهش یافته و نتواند محصول خود را به قیمتی که در نظر دارد، بفروشد. در حال حاضر قیمت نقدی زعفران به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان میباشد و قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه ۹۸ در بورس کالای ایران تعریف شدهاست.
از آنجایی که این کشاورز پیشبینی کاهش قیمت را دارد، به طور مثال، میتواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به بیان دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت میکند و این حق را برای خود قائل میشود که در سررسید، چنانچه قیمت نقدی در بازار کاهش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، از حق خود برای فروش زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده نماید.
آموزش (گام چهارم) – اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله
در یادداشت قبلی به توضیح قرارداد اختیار فروش و نحوه کارکرد آن پرداختیم، در این بخش به شرح برخی اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله خواهیم پرداخت.
1. قیمت اعمال
قیمتی که در آینده، خرید و فروش کالای مورد نظر بر مبنای آن انجام میگیرد. این مبلغ در سررسید قرارداد و هنگام استفاده از اختیار باید پرداخت شود. قیمت اعمال توسط بورس تعیین میشود.
۲. قیمت اختیار
مبلغی است که خریدار اختیار معامله بابت خرید اختیار معامله به فروشنده پرداخت میکند.
۳. زمان سررسید
بازه زمانی است که در انتهای آن بازه، خریدار اختیار معامله در صورت تمایل میتواند از حقی که اختیار معامله برای او قائل شده است استفاده نماید.
مثال؛ فرض کنید قرارداد اختیار معامله خرید با دارایی پایه زعفران، با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان و سررسید اردیبهشت ماه ۹۸ در شرکت بورس کالای ایران قابل معامله میباشد. چنانچه فردی اختیار خرید مذکور را به قیمت ۸۰۰ تومان( قیمت اختیار معامله) از فروشنده خریداری نماید، در پایان اردیبهشت ماه(سررسید قرارداد) این حق را خواهد داشت که زعفران را به قیمت هرگرم، ۱۳۰۰۰ تومان از فروشنده خریداری نماید.
آموزش (گام پنجم)؛ اختیار معامله ها از نظر سبک اعمال
اختیار معاملهها از نظر سبک اعمال به دو دسته کلی تقسیم می شوند: اختیار معامله اروپایی و اختیار معامله آمریکایی که در ادامه به توضیح هریک میپردازیم.
اختیار معامله اروپایی
به گزارش «کالاخبر»، اختیار معامله اروپایی، اختیار معاملههایی هستند که اعمال آنها فقط در زمان سررسیدِ مقرر شده، صورت میپذیرد و خریدار اختیار معامله هیچگاه قبل از زمان سررسید قید شده در اختیار معامله، مجاز به استفاده از اختیار معامله خود نیست. قراردادهای اختیار معامله در بورس کالای ایران با سبک اعمال اروپایی راهاندازی میشود.
اختیار معامله آمریکایی
تفاوتی که این نوع اختیار معامله ها با اختیار معاملههای اروپایی دارند در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معاملهها است. اختیار معاملههای آمریکایی برخلاف اختیار معاملههای اروپایی در هر تاریخی قبل از زمان سررسید قابل اعمال هستند. مثلا اگر یک اختیار معامله آمریکایی برای مدت ۶ ماه بسته شده باشد، چنانچه قبل از ۶ ماه (مثلا بعد از ۳ ماه از زمان انعقاد اختیار معامله)، خریدار اختیار معامله احساس کند که با اعمال اختیار معامله خود، از سود خوبی برخوردار میشود میتواند در همان زمان اختیار معامله را اعمال و از حق خود استفاده کند.
آموزش (گام ششم( وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
یک قرارداد اختیار معامله از نظر بازدهی میتواند در یکی از سه حالت زیر باشد:
اختیار معامله در سود
یک اختیار معامله را در سود مینامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن به سود برسد. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کالا بیشتر از قیمت اعمال قرارداد اختیار باشد، بدین معنی است که خریدار با اعمال اختیار، کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر از قیمت نقدی، از فروشنده اختیار خواهد خرید و در نتیجه سود خواهد برد. در این حالت گفته میشود که اختیار معامله در سود است.
اختیار معامله بی تفاوت
یک اختیار معامله را بیتفاوت مینامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن نه به سودی برسد و نه زیان کند. برای مثال اگر در قرارداد کال، قیمت اعمال قرارداد اختیار برابر با قیمت نقدی کالا باشد، برای خریدار اختیار فرقی ندارد که کالا را از بازار نقدی تهیه کند یا قرارداد را اعمال کند. در نتیجه در این حالت گفته میشود که اختیار معامله بیتفاوت نسبت به سود یا زیان است.
اختیار معامله در زیان
یک اختیار معامله را در زیان مینامیم چنانچه خریدار آن با اعمال اختیار معامله زیان کند. طبیعی است که اختیار معاملههای در زیان هیچگاه اعمال نمیشوند. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال قرارداد باشد، خریدار با اعمال آن زیان میکند. در نتیجه منطقی نیست که از اختیار خود استفاده کند چرا که میتواند کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر، از بازار نقدی تهیه کند. در این حالت گفته میشود اختیار معامله در زیان است.
آموزش (گام هفتم)؛ وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت در سود یا در زیان بودن اختیار معامله از نگاه خریدار آن را در سه حالت مختلف معرفی کردیم. در این مطلب به بررسی دو نمونه معاملاتی روی محصول زعفران می پردازیم.
فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز به زعفران دارد و پیش بینی میکند که برای فروردین ماه قیمتها افزایشی باشد.
قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان میباشد و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، میتواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند.
اگر در زمان سررسید قرارداد، قیمت نقدی زعفران برای هر گرم به ۱۳۸۰۰ تومان برسد. این شخص به ازای هر گرم ۲۰۰ تومان سود خواهد برد؛ ۸۰۰ تومان اختلاف قیمت اعمال(۱۳۰۰۰ تومان) با قیمت نقدی(۱۳۸۰۰ تومان) که با کسر مبلغ ۶۰۰ تومان که شخص بابت خرید اختیار پرداخت کردهاست، سود وی در مجموع معادل ۲۰۰ تومان خواهد شد.
حال اگر قیمت نقدی کاهش یافته و در سررسید قرارداد، قیمت به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، در این حالت خریدار از حق خود استفاده نخواهد کرد و در نتیجه زیان وی معادل ۶۰۰ تومان است که بابت خرید اختیار پرداخت کرده بود.
آموزش (گام هشتم)؛ روش های خروج از بازار
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی را بیان کردیم. در این مطلب به بررسی روش های خروج از بازار می پردازیم. دارنده موقعیت خرید اختیار معامله کال و پوت میتواند به یکی از سه روش زیر از قرارداد خارج شود:
- موقعیت خود را ببندد (Offset): خریدار قرارداد اختیار، چون قبلا یک قرارداد را خریده پس میتواند با فروش عین آن قرارداد به شخص دیگر، موقعیت باز خود را بسته و از بازار خارج میشود.
- از حق خود استفاده کند (Exercise): خریدار قرارداد اختیار میتواند از حق خود برای فروش یا خرید کالا استفاده نماید و قرارداد را اعمال کند. اعمال بر اساس اختیار معامله اروپایی در تاریخ سررسید ممکن خواهد بود.
- از حق خود استفاده نکند: خریدار قرارداد اختیار در صورتی که استفاده از حق اختیار به سودش نباشد در تاریخ سررسید از حق خود استفاده نخواهد کرد و خود به خود قرارداد باطل خواهد شد.
دارنده موقعیت فروش اختیار معامله کال و پوت نیز چون به عنوان فروشنده در قرارداد شرکت کرده است، در طول دوره معاملاتی و تا قبل از سررسید میتواند قرارداد را به شخص دیگری واگذار کند (یعنی موقعیت معکوس اخذ کند)، موقعیت خود را ببندد و از بازار خارج شود.
آموزش (گام نهم)؛ تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم چیست؟
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، روش های خروج از بازار را بیان کردیم. در این مطلب به تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم می پردازیم.
وجه تضمین اولیه
با توجه به اینکه دارنده موقعیت خرید در قراردادهای اختیار، حق اعمال دارد، در هر دو قرارداد کال و پوت، نیاز به تودیع وجه تضمین ندارد لیکن جهت ثبت سفارش خرید فقط باید ارزش معامله به همراه کارمزدهای مربوطه را در حساب عملیاتی خود داشته باشد. ارزش معامله برابر است با قیمت اختیار مورد نظر ضربدر اندازه قرارداد.
ولی از آنجایی که مشتری فروشنده ملزم به ایفای تعهدات در قبال مشتری خریدار میباشد، مشتری برای ثبت سفارش فروش باید مبلغی تحت عنوان وجه تضمین اولیه، در حساب عملیاتی خود داشته باشد. مبلغ محاسبه شده برای وجه تضمین اولیه فقط در زمان ثبت سفارش فروش کاربرد خواهد داشت. این مبلغ ممکن است در روزهای مختلف، متفاوت باشد. لذا مبلغ آن توسط بورس محاسبه و در تابلو معاملاتی قابل مشاهده است.
وجه اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ تضمین لازم
مبلغ وجه تضمین اولیه فقط برای ثبت سفارشات فروش کاربرد دارد. ولی برای سفارشات فروشی که ثبت و معامله شدهاند و در واقع موقعیت باز فروش محسوب میشوند، در پایان جلسه معاملاتی، بورس مبلغ نهایی وجه تضمین را تحت عنوان وجه تضمین لازم، اعلام و براساس آن وضعیت مشتریان داری موقعیت باز فروش را مشخص مینماید. بدین معنی که بورس هر روز وجه تضمین لازم را محاسبه و در سامانه معاملاتی اعلام میکند. در نتیجه بر اساس اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ مبلغی که هر روز اعلام میشود مشتری میبایست حداکثر ۷۰ درصد از مبلغ اعلام شده را در حساب عملیاتی خود داشته باشد در غیر این صورت اخطاریه افزایش وجه تضمین دریافت خواهد کرد. در صورت دریافت اخطاریه، باید حساب عملیاتی خود را شارژ نماید یا موقعیت خود را ببندد
آموزش (گام دهم)؛ فرآیند تحویل در قرارداد آپشن
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، تفاوت میان وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم را بیان کردیم که در این مطلب به چگونگی فرآیند تحویل در قرارداد اختیار معامله زعفران می پردازیم.
همان طور که در مطالب قبلی توضیح داده شد، در سررسید قرارداد، خریدار میتواند درخواست اعمال خود را به بورس ارائه دهد که ارائه درخواست اعمال به معنی آغاز انجام فرآیند تخصیص میباشد. ارائه در خواست اعمال فقط در قراردادهای در سود امکان پذیر است و درخواست اعمال ارائه شده خریداران در نمادهای در زیان وارد فرآیند تحویل نخواهد شد.
به این ترتیب وقتی خریدار «اختیار خرید» در موعد قرارداد در سود باشد، اختیار خود را اعمال می کند، فروشنده «اختیار خرید» موظف به تحویل دارایی پایه است. همچنین اگر خریدار «اختیار فروش»، قرارداد در سود خود را اعمال کند، فروشنده «اختیار فروش» نیز موظف به واریز ارزش قرارداد است. در صورتی که فروشنده چه در قرارداد اختیار خرید و چه در قرارداد اختیار فروش تعهدات خود را ایفا نکند (بدین معنی که فروشنده اختیار خرید، کالا را تحویل ندهد و فروشنده اختیار فروش نیز ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نکند)، درصدی از ارزش قرارداد به عنوان جریمه، به همراه مابهالتفاوت قیمت اعمال و قیمت نقدی کالا در روز سررسید از حساب فروشنده برداشت به حساب خریدار واریز خواهد شد.
فرابورس چیست؟ آموزش نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس
یکی از دیگر از بازارها برای معامله سهام، بازار فرابورس است. در این مطلب به معرفی فرابورس و انواع اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ بازار در آن و همچنین نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس میپردازیم.
در سالهای اخیر نام «بورس» را مکرراً از اخبار و دوستان خود میشنویم و بسیاری از ما با آن سروکار داریم. دیگر تقریباً همه این را میدانند که بورس درواقع بازاری برای معامله سهام و اوراق بهادار است و با فعالیت و سرمایهگذاری منطقی در آن میتوان سرمایه و سود خود را افزایش داد. اما در کنار آن، ممکن است عبارت دیگری به نام «فرابورس» به گوش شما خورده باشد که در ذهنتان علامت سؤالهای زیادی به وجود میآورد. بسیاری نیز ممکن است این دو بازار را یکی بدانند و بدون آگاهی لازم، به خرید و فروش سهام در آنها بپردازند. بنابراین، در این مطلب به معرفی کامل بخشهای مختلف این بازار بزرگ میپردازیم تا هیچگونه ابهامی در ذهن شما باقی نماند.
فرابورس چیست؟
برخلاف تصور بسیاری افراد، فرابورس بازاری مجزا از بازار بورس است که از سال 1387 فعالیت خود در ایران را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد. البته دلیل اصلی ایجاد این تفکر در ذهن افراد، شباهت ساختار و نحوه خرید و فروش سهام در این دو بازار است. در فرابورس نیز مانند بازار بورس میتوان به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار پرداخت. این در حالی است که شرکتهای عضو بازار بورس که با شرایطی بسیار سختتر پذیرفتهشدهاند، نظارت بیشتری بر آنها حاکم است، گزارشهای سالیانه بیشتری را بهمنظور شفافیت عملکرد شرکت ارائه میدهند و قاعدتاً سرمایهگذاری در آنها با ریسک کمتری همراه است. بازار فرابورس درواقع برای شرکتهایی راهاندازی شده است که مایل به شرکت در بازار سرمایه و افزایش نقد شوندگی هستند، اما هنوز شرایط لازم برای حضور به بازار بورس را ندارند. نام این بازار از عبارت انگلیسی Over the Counter Market (OTC) به معنی «خارج از بورس» گرفتهشده است. بازار OTC به شرکتهای متقاضی این اجازه را میدهد که با شرایط پذیرش آسانتری روبهرو شوند و با ورود سریعتر به بازار سرمایه، از تمام مزایای شرکتهای پذیرفتهشده در بازار اوراق بهادار بهرهمند شوند.
مقاله مرتبط: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس
مزایای ورود و سرمایهگذاری در فرابورس
ورود به بازار بورس به معنی معرفی کالا، برند و خدمات شرکت به طیف وسیعی از مردم و بهرهگیری از مزایای ورود به فرابورس است . عمده مزایای فرابورس شامل موارد زیر هستند:
شرایط پذیرش آسان
همانطور که بیان شد، فرابورس با صرفنظر از برخی شرایط پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار، راه را برای بسیاری از شرکتها صاف میکند. به این ترتیب، حداکثر یک ماه طول میکشد تا شرکتها بتوانند به فروش سهام و افزایش سرمایه خود در این بازار بپردازند.
تأمین مالی ارزان
افرادی که در این بازار به سرمایهگذاری میپردازند، معمولاً سرمایه خود را پخش کرده و از هر شرکت، تنها چند سهام خریداری میکنند. به این ترتیب، ریسک معاملات خود را کاهش میدهند. شرکتهای عضو بازار OTC مجموع این سرمایههای کوچک را در طرحها و پروژههای بزرگ خود به کار میبرند و از مزایای تأمین مالی ارزان قیمت بهره میگیرند. در این راستا علاوه بر فروش سهام و افزایش سرمایه میتوان از فروش انواع مختلف اوراق بهادار مانند انتشار گواهی سپرده سرمایهگذاری خاص و عام و . نیز کمک گرفت.
برای تمام شرکتهای عضو فرابورس، به جز شرکتهای بازار پایه، تسهیلات ویژهای مانند معافیت مالی 10 درصد درآمد در نظر گرفته شده است. این معافیت مالیاتی به صورت مستقیم بر سود سرمایهگذاران تأثیر میگذارد.
وثیقه گذاری سهام
شرکتهای عضو فرابورس میتوانند سهام خود را به صورت وثیقه نیز استفاده کنند و از تسهیلات آن بهره بگیرند. در این روند، شرکت از بخشی از سهام به عنوان وثیقهای برای بهره گرفتن از تسهیلات بانکی استفاده کند. با وثیقه گذاری سهام، آن بخش از سهام شرکت دیگر قابل معامله نیست و ارزشگذاری آن به دست فرابورس انجام میشود.
امکان خروج از فرابورس یا تغییر بازار
در صورتی که یک شرکت بخواهد به طور کلی از فرابورس خارج شود، فرآیندی برای آن در نظر گرفته شده است که روند خروج از بازار را تسهیل میبخشد. همچنین این شرکتها میتوانند از سهامی عام به سهامی خاص تغییر پیدا کنند. امکان تغییر بازار و منتقل شدن از یک بازار به بازار دیگر نیز ازجمله مزایای OTC به شمار میآید. این روند در بازار بورس اوراق بهادار سخت است و تنها با داشتن شرایط سختگیرانه لازم و پیشرفت قطعی شرکت ممکن میشود.
سهام و اوراق بهاداری که در فرابورس خرید و فروش میشوند، حجم مبنا ندارند و سرعت نقد شوندگی آنها بالا است. به این معنی که عرضه و تقاضا خیلی سریع به تعادل رسیده و همواره میتوانید سهام خود را فروخته و سهام مورد نظرتان را در کمترین مدت لازم خریداری کنید.
مزایای پذیرش شرکتها در فرابورس
با وجود ریسک بیشتر سرمایهگذاری در OTC، هنوز هم بسیاری از سرمایهگذاران با قرار دادن سهام تعداد زیادی از شرکتهای عضو این بازار در سبد خود به سود بالایی دست پیدا میکنند. از جهت دیگر، ورود به فرابورس نیز مزایای زیادی برای شرکتها دارد و گاهی موجب جان گرفتن و منتقل شدن آنها به بازار بورس میشود.
آشنایی با ساختار فرابورس
ساختار OTC برخلاف بازار بورس اوراق بهادار که شامل دو بازار (بازار اول و بازار دوم) است، از 4 بازار تشکیل میشود. عملکرد دو بازار بورس اوراق بهادار در ارتباط کامل با یکدیگر است. شرکتهای بازار اول که با شرایط سختتری پذیرفتهشدهاند، در صورت از دست دادن عملکرد مطلوب خود به بازار دوم انتقال مییابند. شرکتهای بازار دوم در صورت پیشرفت عملکرد خود میتوانند به بازار اول ورود پیدا کنند و در صورت مشاهده ضعف در عملکرد، بهطورکلی از بازار اخراج میشوند.
انواع بازار در فرابورس
ساختار OTC (فرابورس) از 4 بازار اول، دوم، پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و سوم تشکیل میشود:
ویژگیهای بازار اول
بازار اول دارای سختترین شرایط در میان بازارهای OTC بوده و ریسک سرمایهگذاری در شرکتهای عضو آن کمتر از سایرین است. دامنه نوسان قیمت سهام در آن حداکثر 10 درصد و بدون حجم مبنا است. در این بازار، تنها آن دسته از شرکتهای سهامی عام پذیرفته و سهام آنها مورد معامله قرار میگیرد که شرایط زیر را داشته باشند:
فاقد هرگونه زیان انباشته باشد.
حداقل 10 درصد از کل سهام ثبتشده، شناور باشد.
در بدترین حالت، 24 ماه از بهرهبرداری شرکت گذشته باشد.
مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره فاقد سوء پیشینه و محکومیتهای کیفری، سوء شهرت در زمینه فعالیتهای شغلی خود و پرونده تخلف مرتبط با قوانین بازار بورس باشند.
ویژگیهای بازار دوم
در بازار دوم نیز مانند بازار اول، اوراق بهادار شرکتهای سهامی عام خرید و فروش میشوند. اما بازار دوم دارای شرایط سختگیرانه کمتری است و شرکتهایی که شرایط کافی برای عضو شدن در بازار اول را نداشته باشند، در بازار دوم پذیرفته میشوند. این عضوها ممکن است شرکتهای کوچک، نوپا، زیانده و یا شرکتهایی باشند که قصد تبدیل شدن به سهامی عام از سهامی خاص به منظور افزایش سرمایه را دارند. این شرکتها باید شرایط زیر را برای پذیرش در بازار دوم داشته باشند:
حداقل 12 ماه از تأسیس این شرکت گذشته باشد.
هیچگونه پرونده یا شکایت مالی در ارتباط با شرکت وجود نداشته باشد.
میزان سهام شناور شرکت، حداقل 5 درصد از سهام ثبت شده را شامل شود.
میزان آخرین سرمایه ثبت شده در شرکت به 100 میلیون تومان رسیده باشد.
اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت، فاقد هرگونه سابقه محکومیت قطعی کیفری باشند.
ویژگیهای بازار پایه
در بازار پایه به آنچه به عنوان شرایط برای دو بازار اول و دوم ذکر شد نیازی نیست. شرایط در این بازار تسهیل پیداکرده و نیازی به گذراندن پروسه پذیرش نیست. این بازار شامل سه بخش زرد، نارنجی و قرمز است که از زرد تا قرمز، ریسک سرمایهگذاری در آنها به مراتب افزایش مییابد. دامنه نوسان قیمت سهام در بازارهای زرد، نارنجی و قرمز به اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ ترتیب 3،2 و 1 است.
شرکتهای عضو بازار زرد درخواست پذیرش را نداشته و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند. اعضای بازار نارنجی درواقع شرکتهایی هستند که نام آنها در سازمان بورس ثبت شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند. به این ترتیب، آن دسته از شرکتها که پذیرش آنها به دلیل از دست دادن شرایط لازم برای حضور در بازارهای فرابورس یا بورس لغو میشود، در بازار قرمز حضور پیدا میکنند. این بازار دارای شرایط خیلی سادهتر و ابتداییتر بوده و ریسک سرمایهگذاری در آن بیشتر است.
ویژگیهای بازار سوم
بازار سوم را شرکتهایی تشکیل میدهند که شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند و تنها با انجام کارهای اداری میتوانند عضو بازار شوند. بنابراین، حتی شرکتهای سهامی عام در شرف تأسیس نیز میتوانند در آن به پذیرهنویسی انواع مختلفی از اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت رهنی، گواهی سپرده بانکی، اوراق مشارکت، سهام شرکتهای سهامی و. بپردازند.
نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس
همان طور که پیشتر بیان شد، ساختار فرابورس و بازار بورس شباهت زیادی به یکدیگر دارند. اما ممکن است برخی تصور کنند به دلیل جدا بودن بازارها، ممکن است به شرایط، کد بورسی و روند متفاوتی برای خرید و فروش سهام و اوراق بهادار نیاز باشد؛ اما اینطور نیست. خرید و فروش سهام در فرابورس کاملاً شبیه به بازار بورس اوراق بهادار است و برای معامله نیازی به اخذ کد بورسی جدا نیست. اگر در بازار بورس فعالیت دارید، از کد بورسی خود میتوانید به منظور خرید و فروش سهام در فرابورس نیز بهره بگیرید. در غیر این صورت، اخذ کد بورسی الزامی است.
برای دریافت کد بورسی، ابتدا در سایت سجام ثبت نام کنید. سپس کارگزاری مناسب را انتخاب و در آن احراز هویت شوید. درنهایت، با استفاده از کد بورسی و توسط شرکت کارگزاری خود به معامله سهام و اوراق بهادار بپردازید. کارگزاریها دارای یک پرتفوی با رابط کاربری مطلوب هستند که به شما اجازه میدهند به راحتی عملکرد بخشهای مختلف را درک کرده و از آنها استفاده کنید. در این پرتفوی، اطلاعات و گزارش دقیق و کامل از قیمت سهام و شاخصهای مختلف را در اختیار سهامداران قرار میدهند تا با آگاهی کامل به فعالیت در این بازار مشغول شوند.
ریسک سرمایهگذاری و خرید و فروش سهام در فرابورس را به راحتی میتوان کاهش داد. یک عبارت در میان سرمایه گذاران رایج است که میگوید: «تمام تخممرغهای خود را درون یک سبد قرار ندهید». این جمله به یکی از ترفندهای حفظ سرمایه و کاهش ریسک معامله در این بازار نا امن تبدیل شده است که با استفاده از آن میتوان سود خوبی را به دست آورد. سهامداران میتوانند از معافیت مالیاتی اعمال شده بر شرکتهای عضو این بازار نیز بهره بگیرند.
در آخر، این سهامداران نسبت به میزان سهام خود در هر شرکت، حق رأی در مجمع عمومی خواهند داشت. به این ترتیب، اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ شما نیز میتوانید بازار و شرایط شرکتها را به صورت دقیق بررسی کرده و با خرید و فروش سهام در فرابورس و سرمایهگذاری منطقی، سود و سرمایه خود را افزایش دهید.
فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات تخصصی بازارهای مالی و اقتصادی
چیست؟
خرید و فروش هم زمان یک دارایی در بازار های متفاوت برای کسب سود از تفاوت قیمت ها آربیتراژ گفته میشود. به عبارتی سود آربیتراژی زمانی ایجاد میشود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه میشود اما قیمت های یکسانی ندارد.
وجود آربیتراژ نتیجه ناکارآمد بودن بازار است و مکانیزمی ایجاد میکند که موجب میشود قیمت ها به طرز قابل توجهی از ارزش منصفانه و واقعیشان در درازمدت منحرف نشود.
درک آربیتراژ
فرض کنید قیمت خودرو صفرکیلومتر در کارخانه ۲۰ میلیون تومان و در نمایشگاه ۲۱ میلیون تومان است. شما میتوانید با خرید فوری خودرو از کارخانه و فروش آن به خریدار نهایی ۱ میلیون تومان سود کنید. به این سود، سود آربیتراژی گفته میشود . شرکت های بینالمللی که سهامشان در بورس کشورهای مختلف عرضه شده است نیز میتوانند سود آربیتراژ داشته باشند. به این صورت که ممکن است سهام شرکتی در بورس ژاپن به قیمتی معامله شود که با قیمت آن در بورس آمریکا متفاوت باشد. سرمایه گذارانی که از این اختلاف قیمت مطلع باشند میتوانند از این فرصت برای کسب سود استفاده کنند.
البته با توجه به پیشرفت تکنولوژی، کسب سود از قیمت گذاری اشتباه در بازار بسیار مشکل شده است. بیشتر معامله گران از سیستمهای کامپیوتری استفاده میکنند تا نوسانات ابزارهای مالی مشابه را رصد کنند. در مورد هر قیمت گذاری اشتباه و ناکارآمدی معمولاً به سرعت اقدامات لازم انجام میگیرد و فرصت کسب سود از آن، اغلب در عرض چند ثانیه حذف میشود. این بازار ها از کارایی بیشتری برخوردار هستند.
اهمیت ARBITRAGE چیست؟
معامله گران آربیتراژ در مسیر کسب سود، کارایی (Efficiency) بازارهای مالی را افزایش می دهند. با خرید و فروش آن ها، تفاوت قیمت بین دارایی های یکسان یا مشابه کمتر می شود. قیمت دارایی هایی با قیمت پایین تر افزایش می یابند، در حالی که دارایی های با قیمت بالاتر عرضه می شوند و قیمت آن ها کاهش می یابند. به این ترتیب آربیتراژ ناکارآمدی در قیمت گذاری بازار را برطرف می کند و نقدشوندگی را به بازار می افزاید.
آربیتراژ کننده
تعریف آربیتراژ کننده(Arbitrageur)چیست؟
آربیتراژ کننده ها گروهی از سرمایه گذاران به حساب میآیند که از عدم کارایی در بازار استفاده میکنند و با انجام معاملات همزمانی که به نوعی یکدیگر را خنثی میکنند، بازده بدون ریسک کسب میکنند. یک آربیتراژ کننـده به طور مثال به دنبال اختلاف قیمت بین سهام شرکت هایی است که در بیش از یک بازار سهام خرید و فروش میشوند. آنها با خرید سهام شرکتی که در یکی از بازارها مثلاً بورس توکیو کمتر از ارزش واقعی قیمت گذاری شده و فروش استقراضی سهام همان شرکت در بازاری دیگر نظیر بورس لندن به قیمت بالاتر، با قبول کمترین میزان ریسک (حتی بدون هیچ ریسکی) سودهای زیادی به دست میآورند.
توضیحاتی در مورد آربیتراژ کننده
آربیتراژ کننده ها معمولاً سرمایه گذاران بسیار با تجربهای هستند، چراکه فرصتهای آربیتراژ به سختی یافت میشوند و نیازمند سرعت عمل بسیار در انجام معاملات هستند. آربیتراژ کنندهها همچنین نقش مهمی در عملیات بازار سرمایه برای بهبود کارایی اطلاعاتی بازار ایفا میکنند. به عبارتی همچنان که تلاش آنها در استفاده از عدم کارایی بازار در قیمت گذاری سهام است، با فعالیتهای خود کمک میکنند تا قیمت واقعی سهام شناسایی و اختلاف قیمت در بازارهای مختلف از بین برود. در بورس اوراق بهادار تهران سازوکار و ابزار لازم برای آربیتراژ کننده ها وجود ندارد.
تعریف آلفا(Alpha) چیست؟
آلفا در مباحث مالی، نشانگر دو چیز است:
اول: آلفا معیاری برای سنجش عملکرد بر مبنای ریسک تعدیل شده است.
آلفا که اغلب آن را بازده فعال یک سرمایه گذاری در نظر میگیرند، عملکرد یک سرمایه گذاری را نسبت به شاخص بازار در نظر میگیرد، زیرا شاخص ها اغلب نشانگر نوسانات کلی بازار هستند. بازده اضافی یک صندوق نسبت به بازده شاخص معیار را آلفای صندوق میگویند.
آلفا اغلب برای صندوق های سرمایه گذاری و سایر انواع سرمایه گذاری های مشابه مورداستفاده قرار میگیرد. این معیار معمولاً به شکل یک عدد منفرد (مثل ۳ یا -۵) نشان داده میشود، اما به درصدی اشاره دارد که عملکرد صندوق یا پرتفوی را با شاخص معیار مقایسه میکند (مثلاً ۳% بهتر یا ۵% بدتر).
آلفا اغلب با بتا استفاده میشود، بتا نوسان پذیری ریسک را اندازهگیری کرده و همچنین به «بازده اضافی» یا «نرخ غیرعادی بازده» نیز اشاره دارد.
دوم: آلفا به نرخ بازده غیرعادی اوراق بهادار یا پرتفوی گفته میشود که بیش از آنچه از طریق یک مدل تعادلی نظیر مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه (CAPM) تخمین زده شده است، به دست میآید. در این مبحث، آلفا اغلب به عنوان «شاخص یا آلفای جنسن» شناخته میشود.
توضیحاتی در مورد آلفا
اول: آلفا یکی از پنج نسبت ریسک فنی است. سایر نسبت ها عبارتاند از بتا، انحراف معیار استاندارد، R-squared (آر دو) و نسبت شارپ. اینها همه معیارهای آماری هستند که در نظریه پرتفوی مدرن امروزی مورداستفاده قرار میگیرند. همه این شاخص ها قصد دارند تا به سرمایه گذاران در تعیین رابطه ریسک و بازده یک صندوق سرمایه گذاری کمک کنند.
در استفاده از آلفا برای اندازهگیری عملکرد، فرض میشود که پرتفوی به شکل کافی متنوع سازی شده تا ریسک غیر سیستماتیک از بیم برود. چون آلفا عملکرد یک پرتفوی را نسبت به یک شاخص نشان میدهد، اغلب باید ارزشی را که یک مدیر شرکت به بازده صندوق اضافه کرده یا از آن کم میکند، نمایش دهد. بهبیاندیگر، آلفا بازده یک سرمایه گذاری است که نتیجه نوسانات عمومی در یک بازار بزرگتر نیست. همچنین، آلفای صفر نشان میدهد که پرتفوی یا صندوق به خوبی شاخص معیار را دنبال میکند و اینکه مدیر هیچ ارزشی از شرکت از دست نداده یا به آن نیفزوده است.
مفهوم آلفا با ظهور صندوق های سرمایه گذاری در شاخص موزون نظیر S&P 500 برای بازار سهام و Wilshire 500 برای بازار اوراق بهادار متولد شد که سعی میکرد تا عملکرد یک پرتفوی را که شامل کل بازار میشد و به هر حوزه سرمایه گذاری به نسبت خودش وزن میداد شبیهسازی کند.
ولی در اغلب موارد شاخص ها میتوانند مدیران صندوق ها را پشت سر بگذارند. به همین دلیل سرمایه گذاران بیشتر و بیشتری به سمت صندوق هایی با استراتژی مدیریت منفعل و هزینه کم که به صورت منحصربهفردی در شاخص سرمایه گذاری مینمایند، گرایش پیدا میکنند، با این امید که اگر آنها نتوانند بازار را شکست دهند و بازده بیشتری نسبت به بازار کسب کنند، حداقل به آن ملحق خواهند شد.
بهعلاوه، به خاطر اینکه بیشتر مشاوران مالی و صندوقها هزینه یا کارمزد دریافت میکنند، وقتی شخصی یک پرتفوی را مدیریت کرده و به آلفای صفر میرسد، در حقیقت نشانگر یک ضرر خالص برای سرمایه گذار است. به طور مثال، فرض کنید که یک مشاور مالی ۱% از ارزش پرتفوی را برای خدماتش دریافت میکند و در طی یک بازه ۱۲ ماهه، وی موفق میشود تا آلفای ۰٫۷۵ برای پرتفوی یکی از مشتریانش ایجاد کند. درحالیکه مشاور مالی بهطورقطع به بهبود عملکرد پرتفوی مشتری کمک کرده است، اما هزینه ای که او دریافت میکند به عنوان اضافهی آلفایی است که او تولید کرده، پس پرتفوی مشتری یک ضرر خالص را تجربه کرده است.
شواهد جهانی نشان میدهند که نرخ دستیابی به آلفا برای مدیران فعال در صندوق ها و پرتفویها به طور قابلتوجهی در حال کاهش است و حدود ۲۰% از مدیران آلفای کارآمدی در سال ۱۹۹۵ تولید کرده بودند، درحالیکه این عدد برای سال ۲۰۱۵ فقط ۲% بود. متخصصین اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ چندین علت را برای این امر در نظر میگیرند، نظیر:
رشد مهارت مشاوران مالی
پیشرفتهای تکنولوژیک مالی و نرمافزاری که مشاوران در اختیارشان دارند
افزایش فرصت برای سرمایه گذاران مشتاق به حضور در بازار به خاطر رشد اینترنت
کاهش نسبت سرمایه گذارانی که در پرتفوی خود قبول ریسک میکنند
رشد میزان پول سرمایه گذاری شده برای کسب آلفا
دوم: هدف تحلیل مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای یا CAPM تخمین بازده پرتفوی یا صندوق بر اساس ریسک و سایر عوامل است. به طور مثال، تحلیلی از CAPM ممکن است اینگونه پیشبینی کند که یک پرتفوی باید ۱۰% بازده بر اساس پروفایل ریسک پرتفوی تولید نماید. ولی با فرض اینکه پرتفوی در حقیقت ۱۵% به دست میآورد، آلفای پرتفوی ۵، یا ۵% بالاتر از آن چیزی خواهد شد که در مدل CAPM پیشبینی شده بود.
این نوع از تحلیل اغلب در صندوق های غیر سنتی مورداستفاده قرار میگیرد که نشان دادن آنها بهوسیله یک شاخص منفرد کار آسانی نیست.
محدودیتهای آلفا
درحالیکه آلفا را «جام مقدس» سرمایه گذاری میخوانند، چون توجه خیل عظیمی از سرمایه گذاران و مشاوران را به خود جلب کرده است، چند نکته مهم وجود دارد که فرد باید قبل از اقدام به استفاده از آلفا، آنها را در نظر بگیرد.
یکی از این نکات آن است که آلفا در تحلیل انواع مختلفی از صندوق ها و پرتفویها مورداستفاده قرار میگیرد. چون همین اصطلاح برای سرمایه گذاری های با طبیعتهای مختلف قابلاعمال است، برای افراد گرایشی وجود دارد که اقدام به استفاده از ارزش های آلفا برای مقایسه انواع مختلف صندوق ها یا پرتفویها با یکدیگر داشته باشند. به خاطر پیچیدگیهای صندوق ها و پرتفویهای بزرگ، همچنین انواع مختلف سرمایه گذاری به صورت عمومی، مقایسه ارزش آلفای ایجاد شده بین چند صندوق تنها زمانی ارزشمند است که سرمایه گذاری ها شامل دارایی هایی در کلاس دارایی یکسان باشند.
بهعلاوه، چون آلفا نسبت به شاخصی محاسبه شده که به نظر برای صندوق یا پرتفوی مناسب میآید، در هنگام اندازهگیری آلفا، ضروری است که یک معیار مناسب انتخاب گردد. چون صندوق ها و پرتفویهای گوناگونی وجود دارد، ممکن است که هیچ شاخص مناسبی از پیش وجود نداشته باشد که در این صورت مشاوران اغلب از الگوریتم ها و سایر مدلها برای شبیهسازی یک شاخص برای مقایسه کردن استفاده خواهند کرد.
آلفای جنسن
تعریف آلفا چیست؟
آلفا در مباحث مالی، نشانگر دو چیز است:
اول: آلفا معیاری برای سنجش عملکرد بر مبنای ریسک تعدیل شده است.
آلفا که اغلب آن را بازده فعال یک سرمایه گذاری در نظر میگیرند، عملکرد یک سرمایه گذاری را نسبت به شاخص بازار در نظر میگیرد، زیرا شاخص ها اغلب نشانگر نوسانات کلی بازار هستند. بازده اضافی یک صندوق نسبت به بازده شاخص معیار را آلفای صندوق میگویند.
آلفا اغلب برای صندوق های سرمایه گذاری و سایر انواع سرمایه گذاری های مشابه مورداستفاده قرار میگیرد. این معیار معمولاً به شکل یک عدد منفرد (مثل ۳ یا -۵) نشان داده میشود، اما به درصدی اشاره دارد که عملکرد صندوق یا پرتفوی را با شاخص معیار مقایسه میکند (مثلاً ۳% بهتر یا ۵% بدتر).
آلفا اغلب با بتا استفاده میشود، بتا نوسان پذیری ریسک را اندازهگیری کرده و همچنین به «بازده اضافی» یا «نرخ غیرعادی بازده» نیز اشاره دارد.
دوم: آلفا به نرخ بازده غیرعادی اوراق بهادار یا پرتفوی گفته میشود که بیش از آنچه از طریق یک مدل تعادلی نظیر مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه (CAPM) تخمین زده شده است، به دست میآید. در این مبحث، آلفا اغلب به عنوان «شاخص یا آلفای جنسن» شناخته میشود.
توضیحاتی در مورد آلفا
اول: آلفا یکی از پنج نسبت ریسک فنی است. سایر نسبت ها عبارتاند از بتا، انحراف معیار استاندارد، R-squared (آر دو) و نسبت شارپ. اینها همه معیارهای آماری هستند که در نظریه پرتفوی مدرن امروزی مورداستفاده قرار میگیرند. همه این شاخص ها قصد دارند تا به سرمایه گذاران در تعیین رابطه ریسک و بازده یک صندوق سرمایه گذاری کمک کنند.
در استفاده از آلفا برای اندازهگیری عملکرد، فرض میشود که پرتفوی به شکل کافی متنوع سازی شده تا ریسک غیر سیستماتیک از بیم برود. چون آلفا عملکرد یک پرتفوی را نسبت به یک شاخص نشان میدهد، اغلب باید ارزشی را که یک مدیر شرکت به بازده صندوق اضافه کرده یا از آن کم میکند، نمایش دهد. بهبیاندیگر، آلفا بازده یک سرمایه گذاری است که نتیجه نوسانات عمومی در یک بازار بزرگتر نیست. همچنین، آلفای صفر نشان میدهد که پرتفوی یا صندوق به خوبی شاخص معیار را دنبال میکند و اینکه مدیر هیچ ارزشی از شرکت از دست نداده یا به آن نیفزوده است. مفهوم آلفا با ظهور صندوق های سرمایه گذاری در شاخص موزون نظیر S&P 500 برای بازار سهام و Wilshire 500 برای بازار اوراق بهادار متولد شد که سعی میکرد تا عملکرد یک پرتفوی را که شامل کل بازار میشد و به هر حوزه سرمایه گذاری به نسبت خودش وزن میداد شبیهسازی کند. ولی در اغلب موارد شاخص ها میتوانند مدیران صندوق ها را پشت سر بگذارند. به همین دلیل سرمایه گذاران بیشتر و بیشتری به سمت صندوق هایی با استراتژی مدیریت منفعل و هزینه کم که به صورت منحصربهفردی در شاخص سرمایه گذاری مینمایند، گرایش پیدا میکنند، با این امید که اگر آنها نتوانند بازار را شکست دهند و بازده بیشتری نسبت به بازار کسب کنند، حداقل به آن ملحق خواهند شد. بهعلاوه، به خاطر اینکه بیشتر مشاوران مالی و صندوقها هزینه یا کارمزد دریافت میکنند، وقتی شخصی یک پرتفوی را مدیریت کرده و به آلفای صفر میرسد، در حقیقت نشانگر یک ضرر خالص برای سرمایه گذار است. به طور مثال، فرض کنید که یک مشاور مالی ۱% از ارزش پرتفوی را برای خدماتش دریافت میکند و در طی یک بازه ۱۲ ماهه، وی موفق میشود تا آلفای ۰٫۷۵ برای پرتفوی یکی از مشتریانش ایجاد کند. درحالیکه مشاور مالی بهطورقطع به بهبود عملکرد پرتفوی مشتری کمک کرده است، اما هزینه ای که او دریافت میکند به عنوان اضافهی آلفایی است که او تولید کرده، پس پرتفوی مشتری یک ضرر خالص را تجربه کرده است.
شواهد جهانی نشان میدهند که نرخ دستیابی به آلفا برای مدیران فعال در صندوق ها و پرتفویها به طور قابلتوجهی در حال کاهش است و حدود ۲۰% از مدیران آلفای کارآمدی در سال ۱۹۹۵ تولید کرده بودند، درحالیکه این عدد برای سال ۲۰۱۵ فقط ۲% بود. متخصصین چندین علت را برای این امر در نظر میگیرند، نظیر:
رشد مهارت مشاوران مالی
پیشرفتهای تکنولوژیک مالی و نرمافزاری که مشاوران در اختیارشان دارند
افزایش فرصت برای سرمایه گذاران مشتاق به حضور در بازار به خاطر رشد اینترنت
کاهش نسبت سرمایه گذارانی که در پرتفوی خود قبول ریسک میکنند
رشد میزان پول سرمایه گذاری شده برای کسب آلفا
دوم: هدف تحلیل مدل قیمت گذاری دارایی های اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟ سرمایه ای یا CAPM تخمین بازده پرتفوی یا صندوق بر اساس ریسک و سایر عوامل است. به طور مثال، تحلیلی از CAPM ممکن است اینگونه پیشبینی کند که یک پرتفوی باید ۱۰% بازده بر اساس پروفایل ریسک پرتفوی تولید نماید. ولی با فرض اینکه پرتفوی در حقیقت ۱۵% به دست میآورد، آلفای پرتفوی ۵، یا ۵% بالاتر از آن چیزی خواهد شد که در مدل CAPM پیشبینی شده بود.
این نوع از تحلیل اغلب در صندوق های غیر سنتی مورداستفاده قرار میگیرد که نشان دادن آنها بهوسیله یک شاخص منفرد کار آسانی نیست.
محدودیتهای آلفا
درحالیکه آلفا را «جام مقدس» سرمایه گذاری میخوانند، چون توجه خیل عظیمی از سرمایه گذاران و مشاوران را به خود جلب کرده است، چند نکته مهم وجود دارد که فرد باید قبل از اقدام به استفاده از آلفا، آنها را در نظر بگیرد.
یکی از این نکات آن است که آلفا در تحلیل انواع مختلفی از صندوق ها و پرتفویها مورداستفاده قرار میگیرد. چون همین اصطلاح برای سرمایه گذاری های با طبیعتهای مختلف قابلاعمال است، برای افراد گرایشی وجود دارد که اقدام به استفاده از ارزش های آلفا برای مقایسه انواع مختلف صندوق ها یا پرتفویها با یکدیگر داشته باشند. به خاطر پیچیدگیهای صندوق ها و پرتفویهای بزرگ، همچنین انواع مختلف سرمایه گذاری به صورت عمومی، مقایسه ارزش آلفای ایجاد شده بین چند صندوق تنها زمانی ارزشمند است که سرمایه گذاری ها شامل دارایی هایی در کلاس دارایی یکسان باشند.
بهعلاوه، چون آلفا نسبت به شاخصی محاسبه شده که به نظر برای صندوق یا پرتفوی مناسب میآید، در هنگام اندازهگیری آلفا، ضروری است که یک معیار مناسب انتخاب گردد. چون صندوق ها و پرتفویهای گوناگونی وجود دارد، ممکن است که هیچ شاخص مناسبی از پیش وجود نداشته باشد که در این صورت مشاوران اغلب از الگوریتم ها و سایر مدلها برای شبیهسازی یک شاخص برای مقایسه کردن استفاده خواهند کرد.
اوراق اختیار فروش تبعی ( بیمه سهام)
ابزارهای نوین مالی می تواند در رشد و توسعه بازار سرمایه ، نقش مهمی را ایفا کند از نمونه های این ابزارها می توان به اوراق بدهی و ابزارهای مشتقه مانند قرار دادهای اختیار، قراردادهای آتی (فیوچرز)، آپشن، سلف و غیره … اشاره کرد.
اوراق اختیار فروش تبعی یک نوع ابزار مشتقه محسوب می شود. این اوراق به منظور کاهش ریسک خریداران سهام در زمان نوسانات بازار از بابت تضمین اصل سرمایه آنها درنظر گرفته شده اند. این به این معنی است که شرکت به شما تضمین می دهد در صورتی که در تاریخ مشخص شده، قیمت سهام افت کرده باشد، این افت قیمت را تا قیمت مشخص جبران خواهد کرد. این اوراق می تواند به سهامداران این اطمینان را بدهد که نگران کاهش قیمت ها در زمان هیجانات بازار سهام و نماد موجود در سبد خود نباشند.
پس بصورت کلی این اوراق به مالک آن این اختیار را میدهد که در صورت تمایل در تاریخ مشخص شده سهام خود را به قیمتی که از قبل در آن اوراق تعیین شده به شرکت بفروشد.
فرآیند استفاده از این ابزار به این صورت است که، سهامدار عمده یا شرکت با فروش این اوراق تضمین می کند که سهام سهامدار را در تاریخ مشخص شده که به آن تاریخ اعمال و به قیمت مشخص که قیمت اعمال گفته می شود خریداری کند، خریدار این اوراق هم با خرید آن از اختیار فروش سهام در سررسید و به قیمت مساوی یا بیشتر از امروز برخوردار است.
شرط خرید این اوراق و استفاده از آن داشتن سهام پایه می باشد یعنی این اوراق به تنهایی کاربرد و سودی نخواهد داشت. تنها زمانی استفاده از این اوراق برای شما سودمند خواهد بود که سهام پایه آن شرکت را در سبد سهام خود داشته باشید، اگر پس از خرید سهام پایه، نگران افت قیمت این سهام در آینده باشید، با خرید این اوراق سهام خود را تا تاریخ سررسید(تاریخ اعمال) بر روی قیمتی خاص (قیمت اعمال) بیمه می کنید.
نحوه استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی
حالت اول : در سررسید، خریدار این اوراق می تواند به شرط حفظ سهام پایه، در صورتی که قیمت سهام از قیمت اعمال پایین تر باشد به شرکت با قیمت ضمانت شده بفروشد.
حالت دوم : اعمال اختیار می تواند از طریق پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت روز انجام شود و دارنده اوراق سهام خود را هم نگه دارد.
حالت سوم : خریدار می تواند در صورتی که در سررسید، قیمت سهام از قیمت تضمین شده( قیمت اعمال) بالاتر باشد از اعمال آن خودداری کند و سهم را با قیمت بالاتر در بازار به فروش برساند.
شرط استفاده از اختیار فروش تبعی نگهداری سهام تا سررسید است و در صورت فروش سهام موضوع اوراق اختیار تبعی، اختیار مذکور هم منقضی می شود.
نکات مهم اوراق اختیار فروش تبعی
- خریداران این اوراق امکان فروش این اوراق را نخواهد داشت.
- در صورت پرداخت سود نقدی به میزان مبلغ سود نقدی از قیمت اعمال کاسته خواهد شد.
- در زمان افزایش سرمایه علاوه بر قیمت اعمال، تعداد اعمال (براساس قیمت و تعداد تئوریک) تغییر پیدا خواهد کرد.
- تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در پایان هر روز معاملاتی حداکثر میتواند معادل دارایی سهامدار در سهم پایه باشد.
- اگر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش تبعی مازاد فاقد اعتبار بوده و عرضهکننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.
- وجه پرداختی بابت خرید اوراق اختیار فروش تبعی نیز قابل بازگشت نخواهد بود.
قیمت خرید اوراق اختیار فروش تبعی
قیمت مجاز خریداری این اوراق متغیر می باشد . ملاک قیمت گذاری با توجه به قیمت روز سهام است. یعنی هر چقدر قیمت سهام به قیمت اعمال نزدیک شود یا بالاتر برود قیمت اوراق کاهش پیدا می کند و هر چقدر قیمت سهام افت بیشتری نسبت به قیمت اعمال داشته باشد قیمت اوراق افزایش پیدا خواهد کرد.
ساز و کار اوراق اختیار فروش تبعی به این صورت است که سرمایهگذار در هر برهه زمانی برای بیمه کردن سهام خود بازدهی در حد سود بانکی دریافت کند. عرضهکننده سهم با تغییراتی که در قیمت اوراق اعمال میکند فرصت کسب سود حداکثری را در سهم به حداقل ممکن که همان نرخ سود بانکی است، کاهش میدهد.